İnsülin ve İnsülin Direnci Nedir? Belirtileri, Tedavisi

İnsülin ve İnsülin Direnci Nedir? Belirtileri, Tedavisi

İnsülin ve İnsülin Direnci Nedir, Belirtileri, Tedavisi

İnsülin, birçok vücut sürecini kontrol eden önemli bir hormondur.

Bununla birlikte, bu hormonla ilgili problemler birçok modern sağlık sorununun merkezinde yer almaktadır.

Hücrelerinizin insüline yanıt vermeyi bıraktığı bir durum olan insülin direnci inanılmaz derecede yaygındır. Aslında, ABD nüfusunun %32.2'sinden fazlası bu duruma sahip olabilir (1).

Tanı kriterlerine bağlı olarak, bu sayı obeziteli olan kadınlarda %44'e, bazı hasta gruplarında ise %80'e kadar çıkabilir. Obeziteye sahip çocukların ve gençlerin de yaklaşık %33'ü insülin direncine sahip olabilir (2, 3, 4).

Buna rağmen, basit yaşam tarzı önlemleri bu durumu önemli ölçüde iyileştirebilir.

Bu makale, insülin ve insülin direnci hakkında bilmeniz gereken her şeyi açıklar.

İnsülin Nedir?

İnsülin, pankreasınız tarafından salgılanan bir hormondur.

Başlıca rolü, kanınızda dolaşan besin miktarını düzenlemektir.

İnsülin çoğunlukla kan şekeri yönetimine dahil olmasına rağmen, aynı zamanda yağ ve protein metabolizmasını da etkiler.

Karbonhidrat içeren bir öğün yediğinizde, kan dolaşımınızdaki kan şekeri miktarı artar.

Pankreasınızdaki hücreler bu artışı algılar ve insülini kanınıza salar. Daha sonra insülin dolaşım sisteminizde gezinir ve hücrelerinize kanınızdan şeker almalarını söyler. Bu işlem kan şekeri seviyesinin düşmesine neden olur.

Özellikle yüksek kan şekeri toksik etkilere, ciddi zararlara neden olabilir. Tedavi edilmezse ölüme bile yol açabilir.

Ancak, hücreler bazen insüline doğru şekilde yanıt vermeyi keser. Buna insülin direnci denir.

Bu durumda pankreasınız kan şekeri seviyenizi düşürmek için daha fazla insülin üretir. Bu, kanda hiperinsülinemi olarak adlandırılan yüksek insülin seviyelerine yol açar.

Zamanla, hücreleriniz insüline karşı giderek daha da dirençli hale gelebilir. Bu da hem insülin hem de kan şekeri seviyelerinde bir artışa neden olabilir.

Sonunda, pankreasınız zarar görebilir ve insülin üretiminin azalmasına neden olabilir.

Kan şekeri seviyeleri belli bir eşiği geçtikten sonra kişiye tip 2 diyabet tanısı konulabilir.

İnsülin direnci, dünya genelinde insanların yaklaşık %9'unu etkileyen bu yaygın hastalığın ana nedenidir (5).

İnsülin Direnci vs. İnsülin Duyarlılığı

İnsülin direnci ve insülin duyarlılığı aynı madalyonun iki yüzüdür.

İnsülin direncine sahipseniz, düşük insülin duyarlılığına sahip olursunuz. Tam tersi şekilde insüline karşı duyarlıysanız, insülin direnciniz de düşüktür.

İnsülin direnci sağlığınıza zararlıyken, insülin duyarlılığı sağlığa yararlıdır.

Özet: İnsülin direnci, hücreleriniz insülin hormonuna düzgün şekilde yanıt vermeyi bıraktığında ortaya çıkar. Bu, potansiyel olarak tip 2 diyabete yol açan yüksek insülin ve kan şekeri seviyelerine neden olur.

İnsülin Direncine Ne Sebep Olur?

Birçok faktör insülin direncine katkıda bulunur.

Bunlardan birinin kandaki yağ seviyesinin artması olduğuna inanılıyor.

Çok sayıda araştırma, kanınızdaki yüksek miktarda serbest yağ asidi bulunmasının hücrelerin insüline doğru şekilde tepki vermemesine neden olduğunu göstermektedir (6, 7, 8, 9, 10, 11).

Artan serbest yağ asitlerinin asıl nedeni çok fazla kalori almak ve aşırı vücut yağı taşımaktır. Aslında, aşırı yeme, kilo alma ve şişmanlık, insülin direnci ile güçlü bir şekilde ilişkilidir (12, 13, 14, 15).

Organlarınızda biriken tehlikeli bir yağ olan viseral yağ (göbek yağı), kanınıza birçok serbest yağ asidini ve ayrıca insülin direncini sağlayan iltihabi hormonları salgılayabilir (16, 18).

Bu durum fazla kilolu olanlar arasında daha yaygın olmasına rağmen, düşük veya normal kilolu insanlar da bu duruma elverişlidir (19).

İnsülin direncinin diğer potansiyel nedenleri arasında şunlar vardır:

  • Fruktoz: Yüksek fruktoz alımı (ilave şekerden, meyvelerden değil) hem sıçanlarda hem de insanlarda insülin direnciyle ilişkilendirilmiştir (20, 21, 22).

  • İltihaplanma: Vücudunuzdaki artan oksidatif stres ve iltihaplanma bu duruma yol açabilir (23, 24).

  • Hareketsizlik: Fiziksel aktivite insülin duyarlılığını arttırırken, hareketsizlik insülin direncine neden olur (25, 26).

  • Bağırsak Mikrobiyotası: Bazı kanıtlar, bağırsaklarınızdaki bakteri ortamındaki bir bozulmanın, insülin direncini ve diğer metabolik sorunları şiddetlendiren bir iltihaplanmaya neden olabileceğini göstermektedir (27).

Dahası, çeşitli genetik ve sosyal faktörler de insülin direncine katkıda bulunabilir. Siyahi, Hispanik ve Asya halkları özellikle yüksek risk altındadır (28, 29, 30).

Özet: İnsülin direncinin ana nedenleri aşırı yeme ve (özellikle göbek bölgesinde) vücut yağının artması olabilir. Diğer faktörler arasında yüksek şeker alımı, iltihaplanma, hareketsizlik ve genetik sayılabilir.

İnsülin Direnci Belirtileri İnsülin Direnci Testi

Doktorunuz insüline dirençli olup olmadığınıza karar vermek adına çeşitli yöntemler kullanabilir.

Örneğin, yüksek açlık insülin seviyeleri bu durumun güçlü göstergeleridir.

HOMA-IR denilen ve oldukça doğru sonuçlar veren bir test, kan şekeri ve insülin seviyelerinizden insülin direncini tahmin eder.

Ayrıca, kan şekeri kontrolünü oral glukoz tolerans testi gibi daha doğrudan yollarla ölçülmesi gibi teknikler de vardır. Ancak bu işlem yaklaşık birkaç saat sürer.

Aşırı kilonuz veya obeziteniz varsa, özellikle de bol miktarda karın yağınız varsa, insülin direnci riskiniz büyük oranda artar.

Acanthosis nigricans denilen ve cildinizde koyu lekeler oluşması olarak nitelendirilen bir cilt durumu da aynı şekilde insülin direncini işaret edebilir.

Düşük iyi (HDL) kolesterol seviyelerine ve yüksek kan trigliseritlerine sahip olmak, bu durumla güçlü şekilde ilişkili diğer iki belirteçtir (3).

Özet: Yüksek insülin ve kan şekeri seviyeleri, insülin direncinin kilit belirtileridir. Diğer semptomlar aşırı karın yağını, yüksek kan trigliseritlerini ve düşük iyi (HDL) kolesterol seviyelerini içerir.

Bağlantılı Sorunlar

İnsülin direnci, iki tane yaygın sağlık sorununun habercisidir: metabolik sendrom ve tip 2 diyabet.

Metabolik sendrom; tip 2 diyabet, kalp hastalığı ve diğer problemlerle ilişkili bir grup risk faktörüdür. Bu durumla yakından bağlantılı olduğu için bazen insülin direnci sendromu da denir (31, 32).

Belirtileri arasında yüksek kan trigliseritleri, yüksek kan basıncı, aşırı göbek yağı, yüksek kan şekeri ve ayrıca düşük iyi (HDL) kolesterol düzeyleri bulunur (33).

İnsülin direnci gelişimini durdurarak metabolik sendromu ve tip 2 diyabeti önleyebilirsiniz.

Özet: İnsülin direnci, dünyanın en büyük sağlık problemleri arasında olan metabolik sendrom ve tip 2 diyabet ile bağlantılıdır.

Kalp Sağlığıyla İlişkisi

İnsülin direnci, dünya genelinde ölümlerin önde gelen nedeni olan kalp hastalıkları ile güçlü bir şekilde ilişkilidir (34).

Aslında, insülin direnci veya metabolik sendromu olan kişilerde %93 oranında daha fazla kalp hastalıklarına yakalanma riski vardır (35).

Alkolden bağımsız yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD), polikistik over sendromu (PKOS), Alzheimer hastalığı ve kanser dahil olmak üzere diğer birçok hastalık da insülin direnciyle bağlantılıdır (36, 37, 38, 39).

Özet: İnsülin direnci, kalp hastalığı, NAFLD, PKOS, Alzheimer hastalığı ve kanser dahil olmak üzere çeşitli hastalıklarla bağlantılıdır.

İnsülin Direnci Tedavisi

İnsülin direnci nasıl kırılır? İnsülin direncini azaltmak oldukça kolaydır.

İlginç bir şekilde, yaşam tarzınızı aşağıdaki şekillerde değiştirerek bu durumu neredeyse tamamen ortadan kaldırabilirsiniz:

  • Egzersiz Yapın: Fiziksel aktivite, insülin duyarlılığını arttırmanın en kolay yolu olabilir. Etkilerini neredeyse anında gösterir (40, 41).

  • Karın Yağını Azaltın: Egzersiz ve diğer yöntemlerle ana organlarınızda biriken yağları hedeflemek, insülin direncini azaltma konusunda kilit bir noktadır.

  • Sigara İçmeyi Bırakın: Sigara içmek insülin direncine neden olabilir. Bu nedenle sigarayı bırakmak da size yardımcı olabilir (42).

  • Şeker Alımınızı Azaltın: Özellikle şeker ile tatlandırılmış içeceklerden aldığınız ilave şekeri azaltmaya çalışın.

  • Düzgün Beslenin: Çoğunlukla işlenmemiş gıdalara dayanan bir diyet uygulayın. Kuru yemişleri ve yağlı balıkları diyetinize dahil edin.

  • Omega-3 Yağ Asitleri: Bu yağlar, kan trigliseritlerini ve insülin direncini azaltabilir (43, 44).

  • Takviyeler: Berberin takviyesi, insülin duyarlılığını artırabilir ve kan şekerini azaltabilir. Magnezyum takviyeleri de bu konuda yararlı olabilir (45, 46).

  • Uyku: Bazı kanıtlar, zayıf uykunun insülin direncine neden olduğunu, dolayısıyla uyku kalitesinin iyileştirilmesinin insülin direncini azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir (47).

  • Stresi Azaltın: Kolayca daralıyorsanız stres seviyenizi yönetmeye çalışın. Meditasyon özellikle yardımcı olabilir (48, 49).

  • Kan Bağışı: Kanda yüksek miktarda demir bulunması, insülin direnciyle bağlantılıdır. Erkekler ve menopoz sonrası kadınların kan bağışı yapmaları insülin duyarlılıklarını artırabilir (50, 51, 52).

  • Aralıklı Oruç: Bu yeme düzenini takip etmek insülin duyarlılığını artırabilir (53).

Bu listedeki alışkanlıkların çoğu, sağlık, uzun ömür ve hastalıklara karşı korunma ile de ilişkilidir.

Bununla birlikte, çeşitli tıbbi tedaviler de etkili olabileceğinden, doktorunuz ile seçenekleriniz hakkında konuşmanız en iyisidir.

Özet: İnsülin direnci, egzersiz, sağlıklı beslenme ve stres yönetimi gibi basit yaşam tarzı önlemleriyle azaltılabilir veya hatta direkt ortadan kaldırılabilir.

İnsülin Direnci Diyeti Düşük Karbonhidrat 

Özellikle, düşük karbonhidratlı diyetler metabolik sendrom ve tip 2 diyabetle savaşabilir. Bu kısmen azalmış insülin direncine de aracılık eder (54, 55, 56, 57, 58).

Bununla birlikte, ketojenik diyetlerde olduğu gibi karbonhidrat alımı çok düşük olduğunda, vücudunuz beyninize kan şekeri sağlayabilmek insüline karşı direnç oluşturabilir.

Buna fizyolojik insülin direnci denir ve zararlı değildir (59).

Özet: Düşük karbonhidratlı diyetler, metabolizmaya bağlı zararlı insülin direncini azaltır. Bununla birlikte beyniniz için kan şekerini ayıran zararsız bir insülin direncine de neden olabilirler.

Uzun Lafın Kısası

İnsülin direnci, günümüz kronik hastalıklarının çoğunda (en temeli değilse bile) en temel etkenlerden biri olabilir.

Ancak, bu durumu, vücut yağlarını azaltmak, sağlıklı yemek yemek ve egzersiz yapmak gibi basit yaşam tarzı önlemleriyle iyileştirebilirsiniz.

İnsülin direncini önlemek, daha uzun ve sağlıklı bir yaşam sürmenin en etkili yollarından biri olabilir.


Yorumlar (0)
Henüz yorum yok
Görüşünüzü Paylaşın